Haçlı Seferleri Nedir Kısaca Nedenleri ve Sonuçları

HAÇLI SEFERLERİ 

Müslümanların elinde bulunan Kudüs ve çevresini almak için Avrupalıların 11. yüzyıl sonları ve 13. yüzyıl sonları arasında yaptıkları savaşlara Haçlı Seferleri denir.

   

Haçlı Seferleri'nin Nedenleri

Siyasi Nedenler : Türkler karşısında zor durumda kalan Bizans'ın Avrupa'dan yardım istemesi sonucu Avrupa'da ki senyör ve şovalyelerin macera olsun diye Türkleri Suriye, Filistin, Anadolu ve Akdeniz'den uzaklaştırmak istemeleri.

Ekonomik Nedenler : Doğudan gelen ticaret yollarına hakim olduğu için islam dünyasının zenginliği ve Avrupa'nın bunu ele geçirmek ismesi. Anadolunun zengin topraklara sahip olmak istemeleri.

Dini Nedenler : Hristiyanlarca kutsal olan Kudüs'ü ele geçirmek istemeleri. Kluni Tarikatı'nın Hristiyanları müslümanlara karşı kışkırtması. Katolik Kilisesi'nin kontrolü eline almak istemesi.

I. Haçlı Seferi (1096-1099)

Papa II. Urban ve Piyer Lermit kalabalık bir ordu oluşturmuştur ve Anadolu'ya yönelmiştir. Anadolu'ya ilk giren gruplar I. Kılıç Arslan tarafından bozguna uğratılmıştır. Ancak bundan sonra şovalye ve kontlardan oluşan bir ordu Anadolu'ya girmiş ve Selçuklular'ın başkenti İznik'i kuşatmıştır. İznik'i boşaltmak zorunda olan Kılıç Arslan Konya'yı başkent yapmıştır. Antakya' yı da ele geçiren Haçlılar 1099 yılında Kudüs'ü almışlardır. Bunun sonucunda  Kudüs Haçlıların eline geçmiş, İznik ve Batı Anadolu'da Bizans'ın eline geçmiştir. Haçlılar Antakya, Urfa, Trablusşam, Sur, Yafa, Nablus gibi birçok şehri ele geçirmiş ve buralarda feodalite rejimine dayanan kontluklar kurmuşlardır.

II. Haçlı Seferi (1147-1149)

Musul Atabeyi  I. İmadeddin Zengi, 1144 yılında Urfa'yı Haçlılardan alarak Urfa Kontluğu'nu yok etti. Sonrasında Halep ve Şam alınınca Kudüs Krallığı Papa'dan yardım istedi. Almanya İmparatoru III. Kondrad ve Fransa Kralı VII. Louis Anadolu'ya girerek ikinci haçlı seferini başlattılar. Her iki ordu da Anadolu Selçukluları tarafından yenilgiye uğratıldı. Ordularının bir çok kısmını kaybeden iki kral Kudüs'e ulaştı. İlk Haçlı seferinden sonra kurulmuş, bir Haçlı devleti olan Kudüs Krallığı'ndaki Hristiyanlar ile birleşerek Şam'a saldırdılar ama başarılı olamadılar.

III. Haçlı Seferi (1189-1192)

Mısır'da devlet kuran Selahaddin Eyyubi, haçlılarla savaşa girmişti. Amacı Suriye'de ki Haçlı üstünlüğünü sonlandırmaktı. Bu mücadelesinde başarılı olarak 1187'de Haçlıları yendi ve Kudüs dahil olmak üzere Suriye'nin büyük bir kısmını Haçlı istilasından kurtardı. Kazanılan bu zaferlerin Avrupa' da duyulması sonucu Alman İmparatoru, Fransa Kralı ve İngiltere Kralı emri altındaki Haçlı orduları harekete geçtiler ve yeni bir haçlı seferi gerçekleşti.  Alman İmparatoru ortalama 100.000 kişilik bir ordu ile Anadolu'ya girdi ama çok iyi bir savunma ile karşılaştı ve ağır kayıplar verdi. Alman İmparatoru Silifke'de boğulunca ordusu dağıldı. Denizden harekete geçen Fransız ve İngiliz Haçlı orduları Selahaddin Eyyubi'yi yenemediler ve geri döndüler.

IV. Haçlı Seferi (1200-1204)

Papa III. Innocentius, Kudüs'ü kurtarmak amacıyla tüm Avrupa'yı sefere davet etti. Bu sefer 1202 yılında Venedik'ten başladı. İlk başta seferin amacı Mısır'ı ele geçirip ordan Kudüs'ü almaktı. Fakat Venedikliler ve yaşlı Venedik Dükü seferin hedefini değiştirdi. Haçlılar İstanbul'u kuşatıp ele geçirdi. Bunun sonucunda 1204' te  Orta Çağ ve Katolik inançlarına uyan Latin İmparatorluğu'nu kurdular.

V. Haçlı Seferi (1217-1221)

Beşinci Haçlı Seferi Katolik Kilisesi'ne bağlı Avrupalılar tarafından 1217-1221 yıllları arasında gerçekleşmiştir. Avrupalılar, Mısır üzerindeki Eyyubiler'i yenerek Kudüs'ü ele geçirmeye çalışmış ancak başarılı olamamışlardır. Papa 1213'te yeni bir Haçlı çağrısında bulunmuş ve bu çağrı 1215'te kabul edilmiştir. Daha sonra 1218'de Oliver Kölnlü liderliğinde Alman ordusu ve Hollanda Kontu I. William komutasında bir ordu kurulmuştur. Bu seferde, Haçlı orduları özellikle Kudüs'ün başkenti olan Akka'ya yönelmişlerdir. Haçlı orduları birlikte Kudüs Kralı komutasında Nil Nehri'ne doğru harekete geçti. Nil Nehri'nin sularının yükselmesi sonucu Dimyat'a geri dönmeye karar verdiler. Ancak Eyyubiler Nil Nehri'nin kenarlarındaki duvarları yıktıkları için ada gibi bir yerde mahsur kaldılar. Eyyubiler Sultanı Kamil bin Adil bir gece saldırısı ile suyu aştı ve Dimyat'a geri dönmek isteyen Haçlı ordusunu yendi. Açlık tehlikesi ile karşı karşıya kalan bu ordu teslim oldu. 1221'de yapılan bir anlaşma ile Haçlılar Dimyat'ı Eyyubiler'e verdi. Bunun karşılığında Eyyubiler de teslim olan Haçlı ordusunun askerlerini serbest bıraktı ve Haçlılarla 8 yıl süreli bir barış antlaşması imzalandı.

VI. Haçlı Seferi (1228-1229)

Altıncı Haçlı seferi Kudüs'ün geri alınması için başlatılan, beşinci Haçlı seferinin başarısızlıkla sonuçlanmasından yedi yıl sonra 1228'de başlatılan Haçlı seferidir. Diğer seferlerin aksine bu Haçlı seferinde çok az çarpışma olmuş ve fazla kan dökülmemiştir. Roma İmparatoru II. Friedrich, Eyyubi Sultanı Kamil bin Adil ile yaptığı anlaşma sonucunda 1229 yılında Latin Kutsal Kudüs Krallığı, tekrar Kudüs'ü ve çevresini egemenliği altına almıştır. Bu durum 15 yıl boyunca değişmeden devam etmiştir.

VII. Haçlı Seferi ( 1248-1254)

Yedinci Haçlı seferi 1248-1254 yılları arasında Mısır üzerine yapılmıştır. Kudüs Şehri altıncı Haçlı seferi sonrasında 10 yıllık bir uzlaşma ile Kudüs Krallığı'na verilmişti. Bu anlaşma 1239 yılında yenilenmemesine rağmen Kudüs Krallığı, Kudüs'ü yönetiyordu. 1245 yılında Eyyubiler ile Harezmşahlar Kudüs'ü kuşattı ve fethetti. 17 - 18 Ekim 1245'te Kudüs Krallığı ordusu Eyyübiler ile kuzeybatı Gazze'de Harbiye Muharebesi'ni yaptılar. Bu savaştan da Eyyubiler galip çıktı. Haçlı ordusu çok büyük kayıplar verdi. Haçlılar kesinlikle Kudüs'ü alamayacaklarına, alsalar bile koruyamayacaklarına karar verdiler. Papa tekrar bir sefer yapılması gerektiği çağrısını yaptı. Batı Avrupa ülkeleri bunu kabul etmedi. Fakat Fransa ve İngilizlerden oluşan bir ordu kuruldu. Fransa'nın güneyinden 1248 yılında gemiler ile Mısır'a karşı harekete geçtiler. Mısır'a saldıran Fransız Kralı savaşlarda yenilerek ordusu ile birlikte esir düştü. Çok yüksek miktarlarda fidye ödenerek serbest bırakıldı ve ülkesine döndü.

Haçlı Seferlerinin Sonuçları

Dini Sonuçlar : Din adamlarına duyulan güven azalmış, kilise ve aktiviteleri sorgulanmaya başlanmıştır. Skolastik düşünce zayıflamış bunun yerine özgür ve bilimsel gelişmeler başlamıştır. Bu olay Rönesans ve Reform hareketlerine temel hazırlamıştır.

Ekonomik Sonuçlar : Akdeniz' de doğu batı ticareti ilerledi. Akdeniz kıyılarında olan Cenova, Venedik, Marsilya gibi limanlar önem kazandı. Anadolu, Suriye ve Filistin ekonomik açıdan zayıfladı. Avrupa' da hayat standartları yükseldi. Ticaretle uğraşmaya başlayan halk zenginleşti.

Siyasi Sonuçlar : Avrupa'da merkezi krallıklar güç kazanmaya başladı. Feodalite rejimi zayıfladı ve köylüler çeşitli haklar elde etti. Bizans Batı Anadolu'nun bir kısmını ele geçirdi. Avrupalılar, İslam Medeniyeti'ni yakından tanıdı.

Haçlı Seferleri Kısaca;